Geld overgemaakt op het verkeerde rekeningnummer: ‘foutje, bedankt’?
Via internetbankieren per ongeluk geld overmaken naar een verkeerd rekeningnummer, het klinkt als een ware nachtmerrie. Helemaal als het gaat om maar liefst € 92.000,– en de (onterechte) ontvanger dit bedrag vrijwel direct aan diens zoon heeft overgemaakt die het op zijn beurt deels heeft uitgegeven. Kun je dan de betrokken banken aanspreken of moet je het bedrag zien terug te krijgen van de onterechte ontvanger? De rechtbank Amsterdam heeft zich in haar uitspraak van 31 maart 2018 met vindplaats ECLI:NL:RBAMS:2018:1601 uitgelaten over de vraag of betrokken banken dan aansprakelijk zijn. Het antwoord in deze zaak? Nee.
Foutieve overboeking
Waar ging het om: eiser heeft via het internetbankierprogramma van de ABN-Amro vanaf zijn betaalrekening twee overboekingen gedaan van € 22.000 en € 70.019,99. Het was daarbij de bedoeling dat hij deze bedragen zou overmaken naar zijn eigen spaarrekening bij Nationale Nederlanden. Zoals dat gebruikelijk is had hij daarbij het IBAN-nummer van Nationale Nederlanden moeten gebruiken met daarbij als omschrijving een door Nationale Nederlanden aan hem toegekend referentienummer.
Wat echter gebeurde was dat eiser bij beide overboekingen zijn eigen naam als begunstigde invulde (hetgeen overigens correct is), maar als rekeningnummer van begunstigde het hiervoor genoemde referentienummer invulde (in plaats van het rekeningnummer van Nationale Nederlanden). Het internetbankierprogramma ‘vertaalde’ dit referentienummer vervolgens naar een (bestaand) IBAN-nummer. Eiser heeft de betalingen vervolgens aan dit IBAN-nummer gedaan.
Het IBAN-nummer waar beide betalingen aan zijn gedaan bleek van een nietsvermoedende ontvanger te zijn die waarschijnlijk stomverbaasd was dat hij een bedrag van zo’n € 92.000 ontving. Wat deze onvanger vervolgens deed, verdient niet de schoonheidsprijs: hij boekte beide bedragen over naar de rekening van zijn zoon bij de ING. Zoonlief heeft vervolgens het geld overgemaakt naar twee andere spaarrekeningen die hij bij ING had en naar een rekening van hem bij de ABN-Amro. Vervolgens heeft hij het geld grotendeels opgenomen dan wel uitgegeven.
Toen eiser zo’n drie weken na de foutieve overboeking ontdekte dat het geld niet op zijn spaarrekening bij Nationale Nederlanden maar op een onjuist rekeningnummer van een onbekende terecht was gekomen, heeft hij ABN-Amro hiervan op de hoogte gesteld. ABN-Amro ondernam direct actie en heeft vervolgens tot twee keer toe de ontvanger van het geldbedrag aangeschreven met het verzoek het bedrag terug te storten. Hierop is door ontvanger niet gereageerd. Ook stelde ABN-Amro de ING op de hoogte van de foutieve betaling door eiser.
Standpunten partijen
De vordering van eiser richt zich tegen zowel de ABN-Amro als ING. Eiser is van mening dat ABN-Amro niet alles in het werk heeft gesteld om ING ertoe te bewegen de ontvangen betalingen veilig te stellen. Daarnaast stelt hij dat ING onrechtmatig jegens hem heeft gehandeld door na de melding van de onjuiste overboekingen niet onverwijld al het mogelijke te doen om de betalingen ongedaan te maken althans de rekeningen van ontvangers te blokkeren. Eiser vordert, op grond van schending van de zorgplicht, van ABN-Amro en ING betaling van (een deel van) het door hem foutief overgemaakte bedrag.
ABN-Amro daarentegen betoogt dat het invoeren van een verkeerd rekeningnummer voor rekening van eiser komt. Onder verwijzing naar de Voorwaarden Betaaldiensten Particulieren is de bank niet verplicht om te controleren of de naam en andere gegevens van begunstigde in de betaalopdrachten juist zijn. De bank voert simpelweg opdrachten uit op basis van het rekeningnummer van de begunstigde die eiser zelf in de opdracht vermeldt. Wel hoort de bank van opdrachtgever (ABN-Amro) een redelijke inspanning te doen om het bedrag terug te krijgen.
Banken niet verplicht tot naam-nummercontrole
De rechtbank is van mening dat uitgangspunt is dat banken overboekingen niet controleren en dat zij dat ook niet hoeven te doen. Banken hoeven dus geen naam-/nummercontrole uit te voeren. Een bank is dan ook niet aansprakelijk voor het uitvoeren van een betaalopdracht als een klant per ongeluk een onjuist nummer intoetst, zoals in deze zaak het geval is. Het feit dat eiser geld naar een andere rekening heeft overgemaakt dan hij wilde, is slechts het gevolg van het feit dat eiser ten onrechte het referentienummer van zijn bij Nationale Nederlanden aangehouden spaarrekening heeft ingetoetst in plaats van het juiste rekeningnummer. ABN-Amro kan geen verwijt worden gemaakt ten aanzien van het faciliteren en uitvoeren van de overboekingen. De bank van ontvanger (ING) is niet gehouden tot actie om het geld te blokkeren op de rekening van haar klant.
Alertheid vereist
Uit deze casus blijkt dat een ongeluk in een klein hoekje zit. Belangrijker nog; de rechtbank legt de verantwoordelijkheid voor dit ‘ongelukje’ geheel bij degene die de foutieve overboeking doet. Het is aan hem om te controleren dat het juiste rekeningnummer van ontvanger is ingevoerd. De bank van de verzendende partij is niet gehouden tot naam- en nummercontrole, en de bank van ontvangende partij is niet gehouden tot actie om het geld te blokkeren op de rekening van haar klant. Beide gaan, in beginsel, vrijuit.
Wel een claim op de onterechte ontvanger
N.B. Deze uitspraak ziet op de verhouding verzendende partij – verzendende bank en verzendende partij – onvangende bank. Dit laat onverlet dat eiser de ontvangende persoon en diens zoon wél met succes heeft kunnen aanspreken tot terugbetaling van het totale bedrag. De rechter in die zaak heeft in dat kader geoordeeld dat sprake is van onrechtmatig handelen ten opzichte van eiser. Hij is immers zoals we dat noemen ongerechtvaardigd verrijkt
