Automatisch gezag door erkenning vanaf 1 januari 2023 Na een lang en moeizaam politiek proces is eindelijk een belangrijke wetswijziging doorgevoerd voor stellen die niet getrouwd zijn en geen geregistreerd partnerschap hebben, en binnen die relatie een kind wordt geboren. De biologische moeder is altijd vanaf de geboorte direct ook de juridische moeder, maar de vader is niet automatisch de juridische vader. Daarvoor is nodig dat de man het kind erkent. Dat dient te gebeuren bij de burgerlijke stand van de gemeente. Dat kan al tijdens de zwangerschap, maar ook na de geboorte.
Kan iedereen erkennen? Door de erkenning wordt vastgelegd wie de juridische vader van een kind is. Er is geen regel die zegt dat dat ook de biologische vader moet zijn. Het is niet ongebruikelijk dat een alleenstaande moeder een latere partner haar kind laat erkennen om daarmee een feitelijke gezinssituatie te formaliseren. Wel is voor erkenning de toestemming van de moeder nodig. Gevolg van erkenning tot 2023 Tot 2023 was het zo dat door de erkenning alleen een juridische band ontstond tussen het kind en de erkenner: hij wordt daardoor de juridische vader. Maar hij had dan nog geen enkele zeggenschap of formele bevoegdheid over het kind. De moeder had en houdt (op grond van de wettelijke regels) alleen het gezag over een kind, en was dus bevoegd om alleen alle beslissingen over een kind te nemen. Om het gezag bij de gezamenlijke ouders te laten rusten was het nodig om daarvoor een gezamenlijk verzoek bij de rechtbank in te dienen. Problemen ontstonden als de ouders er pas nadat ze uit elkaar waren gegaan achter kwamen dat de vader niet mede het gezag had. Wij zagen in onze praktijk dan vaak dat de moeder niet meer bereid was daartoe samen met de vader een administratief verzoek bij de rechtbank in te dienen. In dat geval was het nodig dat een heuse procedure bij de rechtbank werd opgestart waarin de rechter werd gevraagd het gezag mede aan de vader toe te wijzen. Tenzij er sprake was van heel bijzondere omstandigheden werd dat uiteindelijk vrijwel altijd toegewezen.
Nieuwe regels Vanaf januari 2023 is dat veranderd. Als vanaf deze datum erkenning plaats vindt, wordt daardoor ook vanzelf mede het gezag aan de vader toegekend. Een afzonderlijke gang naar de rechtbank is dan niet meer nodig. Door de erkenning ontstaat dan gelijkwaardig ouderschap, vergelijkbaar met de situatie dat een kind tijdens een huwelijk wordt geboren. Geen overgangsrecht Dit nieuwe recht geldt dus alleen voor erkenningen van na 1 januari 2023. Er zullen nog genoeg situaties zijn waarin erkenning vóór 2023 heeft plaats gevonden en waarin het gezag niet geregeld is. In die gevallen geldt nog steeds dat het gezag via de rechtbank geregeld moet worden. Dat kan door de ouders gezamenlijk worden geregeld middels een digitaal beschikbaar formulier. Lukt dat niet, dan kan op verzoek van de vader een procedure bij de rechtbank worden opgestart. Daarvoor moet dan wel een advocaat worden ingeschakeld.
Voor vragen over bovenstaande kunt u contact opnemen met ondergetekende, die u graag te woord zal staan. mw. mr. B.M. (Nardie) van Ham-Oude Elferink (echtscheidingsadvocaat en scheidingsmediator)
